Vasten

vasten is een eeuwenoude praktijk die door verschillende culturen en religies wordt beoefend. Of het nu gaat om gewichtsverlies, gezondheidsvoordelen of spirituele verlichting, vasten heeft altijd een prominente rol gespeeld in de menselijke geschiedenis. Maar wat is vasten precies? En wat zijn de potentiële voordelen en risico's? In dit artikel duiken we dieper in op het concept van vasten en hoe het kan bijdragen aan een langer en gezonder leven.

Wat is Vasten?

Vasten is het vrijwillig onthouden van voedsel en/of drinken voor een bepaalde periode. Mensen vasten om verschillende redenen, zoals gewichtsverlies, gezondheidsvoordelen of religieuze overtuigingen. Het kan variëren van het volledig onthouden van voedsel en drinken tot het beperken van bepaalde soorten voedsel of het verminderen van de voedselinname.

Het Proces van Vasten: Wat Gebeurt er in Ons Lichaam?

Wanneer we vasten, doorloopt ons lichaam verschillende fasen die elk op een andere manier in brandstof voorzien.

Fase 1: 8 tot 24 uur vasten (postabsorptiefase): Ongeveer 8 uur na de maaltijd zijn alle macronutriënten opgenomen uit het maagdarmstelsel. Ons lichaam begint dan met de afbraak van glycogeen tot glucose om de hersenen te voorzien van de nodige brandstof.
Fase 2: 2 tot 10 dagen vasten: Tijdens deze fase schakelt ons lichaam over naar aminozuren voor de vorming van glucose. Aminozuren worden uit spiereiwitten gemobiliseerd.
Fase 3: meer dan 10 dagen vasten: Na ongeveer 10 dagen vermindert de afbraak van eiwitten om de spiermassa te sparen en wordt het vetweefsel verder gemobiliseerd. De gedeeltelijke oxidatie van vrije vetzuren levert ketonen op, die naast glucose als energiebron voor de hersenen en de nieren kunnen worden gebruikt.

De Voordelen van Vasten

Er zijn verschillende mogelijke gezondheidsvoordelen van vasten:

Verlenging van de levensduur: Onderzoek bij dieren en mensen toont aan dat minder calorieën eten het risico op ouderdomsziekten en mogelijk ook kanker doet afnemen, en het aantal gezonde levensjaren verhoogt.
Verbetering van de insulinegevoeligheid: Door periodiek te vasten zou er minder insuline en glucose in het bloed zitten, waardoor de gevoeligheid van het lichaam voor insuline verbetert en we minder insuline nodig hebben. Dit zou het risico op overgewicht en diabetes kunnen verminderen.
Gunstig effect op hart- en vaatziekten: Enkele dagen vastenzou mogelijk kunnen leiden tot een vermindering van triglyceriden en cholesterol in het bloed, en daardoor een gunstig effect hebben op hart- en vaatziekten.
Versterking van het immuunsysteem: Enkele dagen vasten zou er mogelijk kunnen voor zorgen dat nieuwe stamcellen worden geproduceerd, waardoor ons immuunsysteem wordt versterkt.

Vasten en Gewichtsverlies

Vasten kan leiden tot een aanzienlijk gewichtsverlies op korte termijn. Dit komt doordat je lichaam, in afwezigheid van voedsel, begint met het verbranden van opgeslagen vet voor energie. Echter, het is belangrijk op te merken dat het gewichtsverlies bij een vastenkuur vooral bestaat uit water en spierweefsel, het vetweefsel blijft grotendeels intact. Bovendien kan het moeilijk zijn om het gewichtsverlies na de vastenkuur vast te houden. Het is daarom aan te raden om vooraf een arts of diëtist te raadplegen als je een vastendieet wilt volgen om af te vallen.

Vasten en Ontgifting

Het concept van vasten om te zuiveren of te ontgiften kent een lange geschiedenis en wordt al geruime tijd toegepast binnen de alternatieve geneeskunde. Het idee is dat vasten het lichaam helpt om zich te ontdoen van gifstoffen. Hoewel dit concept populair is, is er momenteel weinig wetenschappelijk bewijs om deze bewering te ondersteunen. Ons lichaam is grotendeels zelf in staat om schadelijke stoffen te elimineren via de lever en de nieren.

De soorten vasten die je hebt

intermittent fasting: Dit type vasten houdt in dat je eet binnen een bepaald tijdsbestek, meestal tussen drie en twaalf uur per dag. Dit resulteert in een vastenperiode van 12 tot 21 uur per dag. Het is geassocieerd met een aantal gezondheidsvoordelen, waaronder gewichtsverlies en verbetering van de bloedsuikerspiegel.
Circadiaans vasten: Dit type vasten zorgt ervoor dat je maaltijden synchroon lopen met je interne lichaamsklok. Het houdt in dat je je maaltijden plant met de opkomst en ondergang van de zon en meestal grotere maaltijden eet vroeg op de dag en vast tijdens de avond wanneer je spijsvertering mogelijk niet zo sterk is.
16:8 vasten: Dit is een vorm van tijdgebonden vasten waarbij je eet binnen een periode van 8 uur en de resterende 16 uur van de dag vast.
Om de dag vasten (Alternate-Day Fasting): Bij dit type vasten vast je elke andere dag. Dit kan een volledige vastenperiode van 24 uur zijn, of je kunt ervoor kiezen om een zeer beperkt aantal calorieën te consumeren op de vastendagen.
5:2 dieet: Bij dit dieet eet je normaal gedurende vijf dagen van de week en beperk je je calorie-inname tot ongeveer 500-600 calorieën op de overige twee dagen.
Vuil vasten (Dirty Fasting): Bij dit type vasten consumeer je tijdens je vastenperiode een kleine hoeveelheid calorieën, meestal in de vorm van room in je koffie of een klein stukje fruit.
24-uurs vasten: Dit type vasten houdt in dat je een volledige dag (24 uur) vast. Dit kan een keer per week worden gedaan of minder vaak, afhankelijk van je persoonlijke voorkeur en gezondheidsdoelen.
Water vasten: Bij dit type vasten consumeer je alleen water voor een bepaalde periode, meestal variërend van 24 uur tot meerdere dagen. Dit moet met voorzichtigheid worden benaderd en onder medisch toezicht, vooral als het voor langere perioden wordt gedaan.
Seizoensgebonden eten: Hoewel dit niet strikt een vorm van vasten is, houdt seizoensgebonden eten in dat je alleen eet wat natuurlijk beschikbaar zou zijn tijdens dat seizoen van het jaar. Dit kan een vorm van vasten zijn in de zin dat je bepaalde voedingsmiddelen of voedselgroepen uitsluit tijdens bepaalde tijden van het jaar.

Het is belangrijk op te merken dat niet alle vormen van vasten geschikt zijn voor iedereen.

De Risico's van Vasten

Hoewel vasten potentiële voordelen heeft, zijn er ook risico's aan verbonden:

Voedingstekorten: Periodiek vasten kan leiden tot bepaalde voedingstekorten, bijvoorbeeld van bepaalde vitamines en mineralen.
Gezondheidsklachten: Na enkele dagen vasten kunnen allerlei klachten optreden zoals hoofdpijn, maagpijn, constipatie, duizeligheid, misselijkheid, hartkloppingen, moeheid, slaapproblemen, geïrriteerdheid, geheugenstoornissen enzovoorts.
Lange termijn gezondheidsproblemen: Op langere termijn kunnen eventueel galstenen, hartproblemen, nierproblemen, bloedarmoede enz. ontstaan.
Verminderde afweer: Langer dan enkele dagen (volledig) vasten kan leiden tot een verminderde afweer waardoor men vatbaarder wordt voor infecties.

Conclusie

Vasten kan een krachtig hulpmiddel zijn voor gewichtsverlies en het verbeteren van de gezondheid. Het is echter geen wondermiddel en het is belangrijk om te onthouden dat een evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging de sleutel zijn tot een goede gezondheid. Als je overweegt omte beginnen met vasten, is het belangrijk om dit te doen onder begeleiding van een gezondheidsprofessional om ervoor te zorgen dat je het op een veilige en gezonde manier doet.

Vasten is niet voor iedereen geschikt. Mensen met bepaalde gezondheidsproblemen, zoals hart- en vaatziekten, diabetes, en zwangere vrouwen, moeten bijvoorbeeld extra voorzichtig zijn met vasten. Het is altijd het beste om een arts te raadplegen voordat je begint met een vastenregime.

In een wereld waar we voortdurend worden blootgesteld aan voedsel en de verleiding om te eten, kan vasten een nuttige manier zijn om onze relatie met voedsel te heroverwegen en ons lichaam de kans te geven om te rusten en te herstellen. Maar zoals met alles, is het belangrijk om een evenwicht te vinden en te luisteren naar wat je lichaam je vertelt.

Vasten kan een deel zijn van de puzzel naar een langer en gezonder leven, maar het is zeker niet het enige stuk. Een evenwichtige voeding, regelmatige lichaamsbeweging, voldoende slaap en het beheersen van stress zijn allemaal cruciale elementen van een gezonde levensstijl. Dus terwijl vasten voordelen kan bieden, is het belangrijk om het te zien als een deel van een groter geheel.